YAT SÖRVEYÖR NEDİR?

denizcimimar
24 Ara 2022
9 dakikada okunur

YAT SÖRVEYÖR NEDİR?

Genellikle denizcilik sektörüne adım atan amatör ve profesyoneller SÖRVEYÖR ismini sıkça duyar. Özel tekne kullan amatörler özellikle yatçılık sektöründe aslında satın alım öncesi ne kadar önemli bir iş olduğunu çoğu kullanıcı ve alıcı halen tam bilmemektedir.

Bu makalem de bu konuyu ele alıp masaya yatıralım, bilmeyen hatta ilk kez duyanlara da kıssadan hisse diyelim.

SÖRVEYÖR

Peki nedir tam manasıyla?

Hangi alanda hizmet eder?

Ne kadar gerekli ?

Nasıl olunur?

Ne iş yapar?

İşte hepsini bu makalede bulacaksınız.

Aslında geniş bir alana sahip olan denizcilik sektöründe tüm alt ve üst üretilen parçalar, sarf malzemeler, ürünler, madeni ve kimyasal sıvılar, yakıt, donanım, elektrik, tesisat derken karşımıza koca dev bir sanayi çıkar. Üretilen binlerce malzemelerin eklendiği bir sistemin parçası olan ana temel gemilerdir.

Gemi deyince sadece sizin için o devasa çelik yığını gibi olan deniz taşıtları aklınıza gelebilir, ancak amatörlerin de kullandığı özel tekneler ve küçük ölçekli yatlarda GEMİ olarak nitelendirilmektedir halen.

Yapısal gövde ve üst kasara malzemeleri Alüminyum. Saç , Çelik , Ağaç , Fiber cinsinden oluşturulan seri veya özel olarak tasarlanmış, ticari , özel kullanımı ile bu gün yük gemileri, mavnalar , yolcu taşıyan motorlar , vapurlar , savaş gemileri , denizaltı , güvenlik botları , yolcu gemileri , motor yatlar , yelkenli tekneler yani aklınıza gelen tüm taşıtları içine alır.

Seyir bölgeleri A / B / C / D, klasmanında ister denizde, gölde, akarsularda kullanılır olsun her çeşit deniz arcının sorunsuz seyire çıkabilmesi için, yol da , kullanımı ile kısa bir süre sonra herhangi bir mani olmaması için, can, mal ile seyir güvenliğinin gerekli normlarda tutulabilmesi için bu konuda uzmanlaşmış bilirkişi dir sörveyör.

SÖRVEY ‘ in kısaca her hangi bir deniz aracında A’ dan, Z’ ye muayenesi ile bu gerçekleşebilir.

Her ne kadar SÖRVEY ağır gemi sanayi de daha çok görev sahası fazla gibi gözükse de Yatçılık sektöründe de önemli bir yer teşkil etmektedir.

Yat sektöründe kendini SÖRVEYÖR konusun da üst yetkinliğe çıkartmış bu konunun tam uzmanı, her türlü donanıma sahip, işinin ehli bir profesyonel ile tanıştıracağım sizi bu güzel röpörtaj ile.

Ömür ATİLA : Sörveyör Engin MARDİN kim dir ? Kendinizi nasıl tanımlarsınız?

Engin MARDİN : 1983 doğumludur, denizcilik sektöründeki kariyerine 2010 yılında Kaptan Teoman Hazar’ ın kurduğu ( ruhu şad olsun ) İstanbul Denizcilik ve Sörvey firmasında sahada asistan sörveyör ve operasyon sorumlusu olarak başladı. Bu sırada ortağı olduğu Vento Yatçılık firmasını kurdu ve sırasıyla yelkenli kiralama, ikinci el alım + satım brokerliği alanlarında faaliyet göstermeye başladı.

Yat sörveyörlüğüne olan ilgisi neticesinde 2018 yılında İngiltere Ipswich Fox Boat Yard’ da yerinde uygulamalı yat sörvey kursuna hazırlanarak kabul edildi.

Ömür ATİLA : Deniz aracı alırken hep göz ardı edilen ama can ve mal güvenliği için çok önemli olan Sörvey ihtiyacı konusunun değinelim. Kaç çeşit Sörvey var? Sörveyör kime denir ? Yurt dışında ve yurt içinde bu konuda normlar nedir?, Sizinle bu konuları genişçe irdeleyelim Engin bey ?

Engin MARDİN : Diyelim ikinci el tekne almak istiyorsunuz, ayırmak istediğiniz bütçe belli, internet’ te pazar yerlerini açtınız ve belirlediğiniz kriterlere göre arama yapıyorsunuz, karşınıza bir liste döküldü. Sağlanan fotoğraf, video, döküm ışığında genelde sonuca doğru istediğinize yaklaşıyorsunuz, belli tekneleri potaya alıp telefona sarıyorsunuz, randevular alınıyor, marinalar dolaşılıyor, tekneler görüşülüyor ve nihayetinde bir tekne sizin belirlediğiniz bütün kriterleri sağlıyor ve tekneyi beğeniyorsunuz.

Devir teslim, para işleri de bir düzene girdi.

Tekneden ayrılıyorsunuz, tam mutlu olmanız gerekirken, aklınıza defedemediğiniz bir sürü soru geliyor. Acaba ?

Gövde, güverte sağlam mı? Çarmık güverte bağlantısında gördüğüm jel kot çatlakları ne ölçüde bir problem?

Tellerde korozyon var gibi …! , Tekneye sonradan tik güverte monte edilmiş acaba altındaki fiber yapısı ne durumda? Salmadan kaynaklı gövdede hasar ve tamirat var mı? Gizlenmiş bir kusur mevcut mu? Su altı vanaları en son ne zaman değişti? Acaba bu maliyeti kısa sürede hesaba katmalıyıyım? Transmisyon sisteminde sıkıntı var mı? Elektroniklerin hepsi çalışıyor mu? Ya makine? Pis su tesisatı en son ne zaman değişti? Arma ne durumda? Can Salı bakımları yapılmış mı? Bekleyen masraf tutarı ne olacak? Geçmişe yönelik yapılan işlerin listesine faturaları ile ulaşmak mümkün mü? Peki, tekne sağlam ve güvenli mi?

İkinci el veya sıfır deniz aracı satın alırken meydana gelen sörvey ihtiyacı sonrasında bu hizmeti kullanacakların bilmesi gereken temel konuları ele almak gerek.

Kime Söyveyör denir dersek ;

Ticari ve yat sörveyi gibi zorunlu sörveyörler haricinde kanuni olarak herhangi bir standart mevcut değildir.

Yani kendisini satın alma öncesi tam sörvey yapmaya yetkin gören biri bu alanda faaliyet gösterebilir.

Hukuki bir yaptırımı olmasa da konunun inceliği gereği dünyada bu alan ile ilgili meydana gelmiş profesyonel meslek kuruluşları mevcuttur.

Bunlar YBDSA ( Yatch Designers and Surveyors Association ), BMSE (British MarineSurveyors Europe ) , RINA ( The Royal Institute of Naval Architects ) , IIMS ( International Institute of Marine Surveying) gibi kuruluşlardır.

İşini ciddiye alan bir sörveyör için bu meslek kuruluşlarına üye olmak ve istenen kriterleri sağlamak için ;

Bir kuruluş tarafından tanınmak.
Meslek ile ilgili gelişmeleri yakından takip etmek
Müşteri ile sonradan ortaya çıkabilecek anlaşmazlıklarda kuruluşun hakem vazifesi görmesi açılarından faydalıdır.

Bu kuruluşların sörveyörleri bünyelerine kabul etmeleri belli eğitimlere, kriterlere veya kanıtlanabilir tecrübe ve referanslara bağlıdır.

Deniz aracının en geniş hali ile bir deniz aracının belli bir yöntem çerçevesinde araltırılması, gözlemlenmesi ve test edilmesi neticesinde, gövde, güverte, makine ve üzerindeki teçhizatın kondisyonu ve hali hazırdaki durumu hakkında rapor formatındaki test sonuçları ve gözleme dayalı değerlendirmesidir.

Sörvey çeşitlerini birkaç başlıkta ise şöyle tanımlayabiliriz.

1- Satın Alma Öncesi Tam Sörvey ( Pre – purcahse survey ) : En kapsamlı sörvey biçimidir. En geniş ölçekli denetim alanı kapsar. İkinci el deniz aracı almadan önce yaptırılması gereken sörvey şeklidir.

2- Limitli Sörvey: Adı üzerinde yatın belirli bir kısmı için yapılan sörvey biçimidir. Örneğin, yatınızı karaya aldınız ve gelshield uygulaması yaptırmak istiyorsunuz, bunu uygulamadan önce su altı kısmının rutubet seviyesinin ölçmenin ve su altı sörveyi yaptırmanın akıllıca olacağına karar verdiniz çünkü gövdede rutubet varsa uygulamadan önce bunun giderilmesi gerektiğini bilincindesiniz.

3- Sigorta sörvey: Aslında ülkemizde yatçılığın gelişmesi içn en önemli gördüğüm alan sigorta sörvey biçimidir.

Yurt dışında, örneğin, İngiliz bayraklı tekneler için beş yılda bir yapılması zorunludur, sigorta sörveyini yapan kişi sigortanın maaşlı çalışanı değildir. , belli bir akreditasyonu ve kalifikasyonu olan sigorta firması tarafından kabul gören ücretinisizin ödediğiniz üçüncü kişidir. Ne yapar derseniz, yine ilgili bayrakların tabi olduğu standartlara uygunluğunun, güvenliğinin ve sağlamlığının denetimini yapar.

Örnek verebilirsem, Son beş yıl içinde tüp gaz konumlandırılmasına rağmen standart güvenlik adına değişmiş ise bunu tekne sahibinin uygulayıp. uygulamadığını kontrol eder ve özetle ilgili modifikasyonların yapılıp yapılamadığına göre sigorta edilir veya edilemez. Uygun hale getirilmesi için bir motivasyon oluşturur. Bu yapılan rutin zorunlu sigorta sörveydir.. Oluşmuş tecrübelerin neticesinde bir standarda bağlanır ve bu konu henüz kaza, kayıp yaşamadan ve yaşanmasın diye sigorta mekanizması ile takibe alınır.

Ülkemizde , Rutin sigorta söveyi zorunluluğu yoktur. Yani İkinci el bir tekne satıldığında satış senedi ve yeni kredi kart numarası gönderdiğinizde yeni sahibi üzerine hızlıca tekne sigortalanabilmektedir. Sigorta sörveyörü tekneye bir kaza veya kayıp yaşanıp tazmini sigortalı tarafından talep edildiğinde gelir ve çalışmasını yapar buna göre de kusurun kaynağını belirler ve tanzim buna göre gerçekleşir veya gerçekleşmez.

Bahsettiğim bu konu en çok önemsediğim konudur çünkü yat piyasasının daha ciddi bir döngüye girmesi, gezi tipi teknelerde yangın gibi kazaların önüne geçilmesi açısından olaydan sonra değil, olaydan önce aksiyon alınması adına büyük önem arz eder.

Mesela, can salı bakımınızın tarihi geçmiş olması sebebi ile sigortanız yenilenmezse bu şartı yerine getirirseniz siz ve sevdiklerinizin de güvenliği artar.

(Fotoğraf : Engin MARDİN / Karaya alınan bir teknenin dümen palası.)

4- Hasar Sörvey: Yukarıda bahsettiğim üzere hasar ve kaza sonunda tespit maksatlı yürütülen sörvey Dünya da farklı standartlara tabi deniz

arçlarına özel farklı sörvey çeşitleri de elbette mevcuttur, bunlara örnek vermek gerekirse; MCA (Maritime Coast Guard Agency / İngiliz devlet tabanlı standart koyucu kuruluş ) kodlaması klâs sörvey, tonaj sörvey, gibi ama dağılmamak için bu röportajımız da konuyu ülkemizde ki 24 metre’ ye kadar ticari olmayan gezi tipi yatları ilgilendirecek çerçevede tutacağız.

Ömür ATİLA : Sörveyör mü? , Danışman mı? Tam tanım açalım ve yetkinliklere değinebilirmiyiz ? , Görev ve sorumluluklar ile hizmet şeklini.

Engin MARDİN : Sörveyör bir danışman değildir, zira danışman size uzmanlık alanı ile ilgili görüşlerini saat başı ücret olarak yansıtır ve verdiği danışmanlığın sonrasında ortaya çıkabilecek neticeler ile ilgili bir yükümlülüğü olmaz.

Ancak Sörveyör, yukarıda tanımını yaptığımız sörvey faaliyetini sürdüren, görünüşünü değil, uyguladığı test ve gözlemler neticesinde ortaya çıkan sonucu rapor eden kişidir. Fiziki delile dayanarak olanı ortaya koyma çabasında olan kişidir.

Sörvey sonrasında sağlam diye rapor edilen bir bölgede bariz bir bozukluk tespit edilirse sörveyör bu yanlış ile ilgili sorumlu tutulabilir veya raporu yeri geldiğinde mahkemede delil olarak bile kullanılabilir.

Sörveyör işlerin ayrımı gereği, deniz aracı alım satım sürecinden menfaati olmayan üçüncü bir şahıs olmalıdır. Sörveyörünüzü seçerken bilinirliği ve uzmanlığı ile beraber bu kriterlere uygun olup olmadığı niteliklerine göre dikkat etmek faydalı olacaktır.

Ömür ATİLA : Satın alma öncesi sörvey yaptırmak isteyenleri nasıl bir süreç bekliyor. ? Her Sörveyör her iş için seçilir mi ?

Engin MARDİN : Röportajımıza başladığım da vermiş olduğum bilgiler ışığında bir takım sitelerden bölgeye yakın olan noktalardan bir sörveyör ile irtibat kurdunuz diyelim. Tekneniz ile ilgili olarak elinizdeki bilgi ve belgeleri sundu, kendisi inceledi değerlendirdi ve bunun neticesinde tekneyi kabul etti veya etmedi.

Her sörveyör, her tip teknede kendisini tam yetkin hissetmeyebilir, fiber gövde malzemesine sahip bir teknede uzmanlaşmış biri saç veya alüminyum bir tekneyi almak istemeyebilir. Veya ederinin % 70’ i makinesi olan küçük bir göl teknesinin sörveyi için ilgili makinesinin servisinin gelmesi daha akıllıca olabilir.

İşi aldığını var sayarsak, ücretlendirme, sözleşme, sörveyörün planlaması şeklinde standart bir süreç sizi bekliyor olacak.

Ömür ATİLA : Günümüzde artık fiber gövdeli tekneler ilk sırada her zaman tercih ediliyor, her ne kadar ozmoz korkutucu olsa da kullanıcılar için az bakım gerektirdiğinden aranılan materiyal. Ozmoz’un mahiyeti nedir? Ozmoz oluşma zemini için ne gereklidir?

Engin MARDİN : Malumunuz, konumuzun merkezinde ki 24 metre’ye kadar olan seri üretim teknelerinin temel üretim malzemesi artık günümüzde çoğunlukla fiberglastır. Fiberglas konusunda da alıcıları en çok endişeye düşüren konu dediğiniz gibi ozmoz dur.

Ozmoz konusu basit gözüken ama bir taraftan da kafamızı karıştırabilen kimyasal bir süreçtir. Fiberglas malzeme ile üretilmiş bir teknenin ahşap veya saç’ tan inşa edilmiş teknelerden farkı nedir diye sorulursa, belki konuya yaklaşımımız değişir.

Lamine edilen bir fiberin kalitesi inşa edilirken oluşmaya başlar, sürecin başladığı yerin temizliği, toz barındırıp, barındırmaması, reçine ve sertleştiricinin oranı, uygulanış şekli, tekniği ve kullanılan teknolojinin nasıl oluşturulduğu, ortam sıcaklığı, hava laminatörün o günkü el becerisine veya moduna kadar bağlıdır.

(Fotoğraf: Engin MARDİN / Fiber bir düzlem üstünde az uygulanmış reçine örneği.)

(Fotoğraf: Engin MARDİN /Fiber bir düzlem üstünde laminasyon işleminde oluşan hava kabarcığı.)

Aynı malzemeler ile farklı kalitelerde yapı elde etmek mümkündür. Oysa satın aldığınız ahşap veya sacın kalitesi zaten baştan bellidir.

Diyeceğim o ki, teknenin fiber laminasyonunun kalitesinde sıkıntı var ise bu daha üretimden başlamış olabilir veya yıllar içinde rutubetin fiber katmanlarına nüfuz etmesi ile oluşmuş olabilir.

Ömür ATİLA : İnşa tekniği fiber olan deniz taşıtları için uygulanan sörvey konusunda test edilerek çıkan sonuç ne yapacağımıza, nasıl hareket edeceğimize veya o deniz aracını satın alıp vazgeçeceğimizi değiştiren bir yetiye sahip olmak için ozmoz testi nin önemine değinelim. Nasıl bir test yapılıyor ? Rutubet neden bu kadar çok önemli fiber teknelerde?

Engin MARDİN :FİBER YAPI SÖRVEYİ olarak bir başlık açarsak, çekiç testi, farklı ışık açılarında gözlem, ph testi, elektronik rutubet ölçümü ve termal kamera kullanılmaktadır. Sonuca varmak için uygulanan testlerin beraberce değerlendirilmesi ve yapının tamamı karşılaştırmalı olarak ele alınmalıdır. Ayrıca ortam sıcaklığı, yüzey derecesi, havadaki rutubet, çig noktası, suda durma süresi, karada durma süresi gibi diğer çevresel değişkenlerin de ölçülmesi ve araştırılması nihai değerlendirmeyi, nizami bir sonuca ulaştırabilmek için önemlidir.

(Fotoğraf: Engin MARDİN / Fiber nem ölçer cihazı – yelkenli teknede ozmoz ölçümü yaparken)

Bu resimde gördüğünüz yüksek ölçüm ve sığ ölçümdür, hâlbuki derinde düşük göstermektedir. Teknenin kalan fiber bölgelerinin alınan hiçbir sığ ölçüm alarm vermiyordu. Ancak bu bölgede yapısal bozukluk var, sonucuna bu kadar bilgi ile varmak doğru değildir.

Burada olan ise, evellden deniz suyunun birikmesi ( Tabi şu an kuru) ve hâlihazırda oluşmuş Jel kot çatlaklarından yüzeysel rutubet emilimi neticesinde yüksek rutubet ölçümü alınmasıdır. ( 20C) Sörveyden önce su kaynağı müdahale ile kesilmişti.

Mutlaka takip edilmeli, bölge havalandırılmalı, ileride tekrar ölçüm alınmalı ve jel kot tamiri yapılmalıdır.

Sonuç olarak satın alma öncesi yapılan, yukarıda saydığımız testler yıkıcı olmayan testlerdir ve içini açıp göremediğimiz bir yapının sağlamlığını değerlendirmeye çalıştığımızdan ötürü olabildiği kadar çok ipucu toplamak önemlidir. Buna örnek vermek gerekirse, betonarme binalarda yapılan karot testi yıkıcı bir test’tir.

Bu madde de altını çizmeye çalıştığım konu atladığınız sörveyörün sadece elektronik rutubet ölçüm cihazının bir bölgeye tutup ( Resimde görüldüğü gibi ) , yüksek seviye ölçüm almasının ardından burada ozmoz var sonucuna ulaşması halinde bu tip yaklaşma ve açıklamaya şüphe ile yaklaşmanızın akıllıca olacağını bilmeniz içindir.

Fiber yapıda rutubet konusu seviye, seviye ele alınması gereken bir konudur. Ozmotik kabarcığın veya fiber katmanları arasında delaminasyonun oluşması da epey ileri seviyede ve uzun zaman ortaya çıkabilecek bir vakadır. Bu kadar basit bir açıklamaya dayanarak almayı arzu ettiğiniz tekneden hızlıca vazgeçmenizi önerirken, uzman birinden ikinci bir görüş almanızı da tavsiye ederim.

Fiber teknede ozmos konusuna ihtiyatlı yaklaşmalı derim.

Ömür ATİLA : Tüm detayların ayrı, ayrı belirtilerek bir tarif halini aldığı sörvey raporlanma kısmı işin can damarı. Sizce?

Engin MARDİN : Sörvey raporundan neler beklenir? İrtibata geçtiğiniz sörveyörden önceden üretilmiş bir rapor isteyebilirsiniz. Bu sayede formatı, değinilen konuları ve metodoloji hakkında bilgi sahibi olursunuz.

Metodolojisi demişken basitçe konu başlığı altında ki yapının tanımı, yapılan testlerin ne olduğu, test sonuçları ve varsa tavsiyeler şeklinde olması gerektiğini özetleyebiliriz.

Gerçekler mi ? x Görüş mü?

Elde edilen raporlarda yine dikkat edilmesi gereken bir konu varılan sonucun teste dayalı bir gerçeğe mi? , yoksa bir görüşü mü? , yansıttığının ayrımına varılmasıdır. İki anlatıma bakalım.

(Dümen sisteminin bir parçası anlatımı.)

-Paslanmaz çelik dümen kovanı erişilebilir yerdeydi, gövdeye civatalar vasıtası ile bağlandığı görüldü, bağlantı yerlerine çekiç testi uygulandı, güç uygulandı ve pozitif sonuç alındı. Cıvata ve bağlantılarda korozyona rastlanmadı.

(Tamamı anlatılıyor.)

-Dümen sistemi sağlam bulundu

Bir sürü karışık terim ile boğulmak istemezsiniz yalın ve açık bir dil ile anlatılmış, resimler ile desteklenmiş ‘’faydalı bilgi’’ içeren bir rapor sonuç odaklı ve kullanışlı olacaktır. Bu da karar verme sürecinizi kolaylaştıracaktır.

Ömür ATİLA : Röpörtajımıza katıldığınız verdiğiniz bilgiler için teşekkürler Engin bey. Denizcilik camiasına son bir mesajınız var mı ? Sektöre hangi temennileri bildirmek istersiniz?

Engin MARDİN : Denizde mal ve can kaybı ile mücadele adına teknelerin makul aralıklarla sigorta sörveyine tabi olmalarını, Türkiye’ ye ait yat sörveyörler birliğinin kurulmasını, sularımıza ve kanunlarımıza uyumlu yatçılık ve sörvey standartlarının belirlenmesini dilemekteyim.

Ben de teşekkür ederim bu güzel söyleşi için, saygılarımla.

(Fotoğraf : Engin MARDİN / Karina kontrol ve ölçüm hazırlığı)

SÖRVEYÖR konusunda siz de destek almak isterseniz;

Engin MARDİN I Yatch Broker & Sörveyör AffilIIMS

www.ventoyat.com l info@ventoyat.com l 0 533 637 80 49

Bir sonraki yazı dizimde görüşmek ümidi ile sağlıcakla kalın…

ÖMÜR ATİLA

YAT SÖRVEYÖR NEDİR?

Son Yazılar

Comments