BÜYÜK mü? KÜÇÜK mü? OLSUN DA BİR YELKENLİM OLSUN

BÜYÜK mü? KÜÇÜK mü? OLSUN DA BİR YELKENLİM OLSUN

Fotoğraf: Ömür ATİLA – Küçük olsunda bir yelkenlim olsun diyenlere.

İlkler insan ömrün de daima unutulmaz dır.

İlk sevgiliniz eşiniz, ilk evladınız, ilk işiniz ve ilk tekneniz.

Hele ki ilk kez bir kayık hayali gönlünüze düşmeye görsün, zor ulaşılan bu sandal hiç kıymetli, değerli olmaz mı ?

Maviyi yaşamak denizde ilk heyecanı tatmak macera’nın başlangıcı için her yere sınırsızca taşınabilir olması tercih sebebi tabiî ki katlanır bir paket şeklini alacak küçük boyutta şişme kano veya katlanır tabanlı şişirebilir bot üstelik kol gücü dururken motora da ihtiyaç yok ki!

İşte bu hayal ile başlar ilk tatlar ama alım gücümüz, kullanım zamanımız, ayrılacak vakitlimiz, gideceğimiz rotalar, acil yanımıza alacaklarımız, konaklama isteğimiz ve denize denizde denizci bir deniz taşıtı sahip olmanın daha doğru olduğunu bize gösteriyor yaşanılan tecrübeler kısa bir süre sonra.

Motorlu ve 1 Kamaralı tekne ihtiyaç halini zamanla alacaktır.

Günümüz Dünyasında ekonomik özgürlüğümüz gün geçtikçe hayallerimizi ileriye itiyor maalesef ki. Ama gelin de gönlümüze sorun nasıl söz geçireceğiz içimize sığmayan bu aşk’ı denizde şöyle bir gece konaklasak yelkeni de olsa, sessizliğe fora edip bassak martı ve rüzgâr sesini dinlesek fena mı olur?

Ah keşke olsa, ne güzel olur, ne güzel olur.

Şimdi Gözlerinizi kapatın, hadi kapatın şimdi ve bir an olsun ki hayal edin.

Korkmayın hayallerinizin peşinden gitmeyi asla unutmayın. O bir gün emin olun mutlak olacaktır.

İlk başlarda minimum ihtiyaçlarımız ön planda olsa da biz insanoğlunun üzerinde büyük bir gaflet gömleği ve tamahkârlık var. İstedikçe isteklerimiz hep çoğalıp bir dağ oluyor. Hele ki doğada denizde.

Bugün limana kayıtlı vergisiz, bakım derdi en az ve en ekonomik en ideal ölçü olan 4.95 metre boyunda, römorkla çekilebilen, ortadan konsollu veya kamaralı dıştan takma 50 hp – 60 hp benzinli motor gücü ile sizi 30 knot hızlara çıkaran fiber tekneler kullanım kolaylığı ile ilk akla gelen teknelerdir. Ortalama 5 kişi’ ye kadar, çok sığ sulara rahatça girilebildiği derin olmayan sığ karina şekline göre dengeli oturmak kaydı ile harici taşınabilir 24 litrelik yakıt tanklarıyla kıyı’ ya yakın sahalarda hava koşullarının en fazla ( C ) kategorisine sahip yani maksimum 4 – 6 hava ‘ ya kadar seyir imkânına haiz teknelerdir.

Yoğun iş temposu ile zaman azlığı sorunu yaşayanlar, ekstra bir sürü detay donanımla uğraşmak istemeyenler, kimilerine göre ‘’TAVŞAN ‘’gibi de hızlı olsun düşüncesiyle, pratik, konforlu olsun bas marşa yürü git diyerek motorlu tekne sahibi olmak isteyenler var. Motor yatlar da istenilen konforun karşılığında rahat yaşanabilirlik isteğine karşın bir ev konforu düşünüldüğünde ebatları büyüdükçe de motor güçleri doğru orantıyla artıyor, tekne iç yaşam mahalleri tekne eni, tekne boyu, iç kamara tavan yüksekliği, kamara adetleri, yaz kış sundukları sıcak, soğuk iklimlendirme ortamı ile yaşamsal olanakları kullanıcısına yaşanabilir uzun geceleme ve böylece değişik seyir bölgelerinde yol yapabilmeye olanağı sağlıyor.

Ancak, hangi motorlu tekne motor yat model sınıf veya gövde materyal olursa olsun, seri üretim markalar, özel üretim motorlu tekneler, eski veya yeni modeller, kamara adetleri, iç dış görsellerinin gösterişi, çift motor seçeneği, sunacağı üstün sürat, elektronik yeni donatılarıyla sadece motor gücü ile yürüyen lüks tekneler işte tüm bunlar güzel gözükse de daima karaya bağımlı bir seyir imkânına haiz olacaksınız motor yatarınız ile. Tabi diğer tarafta motor sesi kulaklarınızdan çıkmadan bir uğultuya dönüşeceği, havaleli dalgalı havalarda dövüne, dövüne bir seyir ile ancak ilerleyebileceksiniz. Uzun seyir bölgelerine gezi yapma fikriniz var ise, tabi ki yakıt ikmali yapmadan ilerleyemeyeceğinizi bilmelisiniz ki bu da çok fazla yakıt demektir, yani ekonomik olamayacak bir bütçe gerektirecektir.

Bir motor yat hayalinizde olsa da bu koca gövdeli tekneyi tüm ekstraları ile çıkmak isteyeceğiniz hızlar deplasman ağırlığı ile seçilen motor seçenekleri sizi taşımak için güce ve yakıt değerleri gideceğiniz yakın ve uzak tüm seyirlerinizde kimi zaman ekonominizi gözden geçirmenizi gerektirecek hale gelecektir. O halde bu konuya girdiysek yakıt değerleri üzerine şöyle kısa bir örnek vermek uygun olacak.

Dizel motorunuz sağlıklı çalışan tek makine ise 110 hp gücünde dizel bir motor ortalama 1 saatte / 13,5 Litre yakıt sarfiyatı harcarken, 300 hp gücündeki dizel motor 2,500 rpm devirde 1 saatte 30 Litre yakıt sarfiyatı ve 900 hp gücünde dizel bir motor 2000 rpm devirde 1saatte 110 Litre sarfiyat olacağını akıldan çıkarmamak gerekir. Tabi çift motorlu bir teknede değerler X 2 ad. Motor = ? Olacaktır. Planladığınız günübirlik veya uzun soluklu seyirlerde üstelik motor bilginiz yoksa herhangi bir arıza karşısında denizde çift motorlu bir tekne arayışınız size güven verecektir.

Örneğimize devam edersek, İstanbul dan Bodruma ortalama 15,00 metre bir motor yatın çift motorlu 350 hp x 2 adetlik motoru ile ortalama 400 deniz mili tek seferlik rota olduğunu düşünürsek git gel 1000 deniz mili yapmadan dönmek pek olası gözükmüyor. Tekne seyir hız 20 mil / 1 saat hesabı ile bu boy teknede en az 1000 Litre yakıt tank hacmi ile ilk 400 mil de tüketeceksiniz. Tabi ki bu tüm değerler dirençsiz, akıntısız düz bir deniz için ancak söylenebilir.

Aşağı yukarı bu seyir karşılığında toplamı yakıt sarfiyatınız bugün ikinci el bir otomobil parasını zorlayabilir.

AMA, Madalyonun diğer tarafına da Yelken teknelerine bir bakalım mı?

Gerçek denizci olmak bu işi hakkıyla öğrenmek istiyorum diyenler, önce sabrı öğrenmek zorunda olduğunu bilmeliler.

İşte tam da burada gerçek denizciler yani YELKENCİLER doğmaya başladığı an ve yerdir YELKEN hayatı.

Kıyıya bağlı kalmadan uzun seyir yapma olanağı ile tüm Dünyanın çevresini turlayabilmenin yoludur YELKEN.

Sessiz uzak diyarlara rüzgârınız yakıt olur, motorunuz yelken. Böylece günler, haftaları kovalar ama sizi hep denizde seyir yapabilme imkânıyla karaya uğramadan belki kimilerine göre ‘’KAMPLUMBAĞA’’ hızıyla ilerlersiniz ama SABIR ile gideceğiniz rotalar size tecrübe ve denizciliği, yelkenciliği bir hayat felsefesine çoktan dönüşmüştür. Denizi hissederek yürürsünüz hazmederek öğrenirsiniz her detayı güvertede, kamarada, harita da, yelkende motorda, kendi kendine yetebilmeyi keşfedersiniz. Karada kapısını çalıp ulaşamayacağınız bazı kişiler bir gün bakmışsınız denizde funda demirde yan komşunuz oluvermiş, mütevazı gönülleri olan güzel komşuluklar yaşarsınız deniz üzerinde. Hele ki yardımlaşmak, paylaşmak ta başkadır deniz ortak sohbet olduğunda.

İşte tam bu nokta da tekne boyu ile orantılı konfor her ne kadar önemli gözükse de iyi bir denizci ve yelkenci olmak için ekonomik kısıtlı özgürlüğümüz ile orantılı bir tekne boyu gündeme gelecektir. Yelkenli bir tekne satın almak zorlu bir süreç gibi de gözükse bu sayılanların içinde belki en kolay ulaşılabilir 6 metre dıştan takma motoru ile yeterli donanımı varsa işte deniz ortada, yol ve rotada sizindir artık. Ne duruyorsunuz limanlarınızda, marinalarda hadi çıkın denizlere.

Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz denizleri dalga açıklıkları iklim koşullarıyla farklı dengeler olan bölgelerdir. Yelken tekne boyu ile motor ortalama hızlara baktığımızda 5 – 6 – 7 – 8 knot hız ile / 1 saatte gidecekleri yol ve ortalama sürate sahiptirler. Minimum koşullar da deniz üzerindeki bu küçük evimiz de biraz rahat olalım dersek yelkenli teknenin en az 1 adet çift kişinin yaşayabileceği yataklı kapalı kamarası, 1 adet kapalı wc + duş kabini ve açık kuzine mutfağı ile oturma köşesi kısmen ayakta dik durulabilir boy olarak karşımıza çıkan tekne boyu minimum 8 metre uzunluğa sahip olması gerektiği kabul edilir. Bu boy bir tekne içten takma dizel motoru ile nispeten Ege seyrinde de rahat ilerleyecektir.

(1966 - JOUET TRİTON - 870 ) İstanbul sularında bu güzel klasik yelken teknesi ile belki adalara geçerken bir seyirde karşılaşabilirsiniz.

( 1966 - JOUET TRİTON - 870 ) İçten takma şaftlı 18 hp dizel motorlu yelken teknesi

Gelin birde bu güzelim 1966 JOUET TRİTON 8,70 metrelik klasik yelken teknesi için bir İstanbul Bodrum rotasında ki durumuna bakalım.

Tam yolda, 18 hp lik dizel motoru 3000 rpm devirde 1 saatte / 4,45 L yakıt tüketimi ile 6,5 knot hız üretir. Saatte 5 knot ile mütevazı 67 Litrelik yakıt tankı 40 mil uzaklığa sizi sadece motor kuvveti ile götürecek bir menzile sahipken, motorsuz kullanımda sadece yelkenle iyi bir havayı yakalarsanız 1saatte / 8,5 knot hızlara çok rahat çıkabilirsiniz. Hatta İstanbul dan Bodruma 400 deniz mili hiç motor çalıştırmadan sadece yelken ile gitmeniz hiç zor değil. Dolayısıyla yelken teknelerinde rüzgârınız yani doğal yakıtınız olduğu müddetçe 67 Litre size sadece liman giriş ve çıkışlarında motor kuvvetine ihtiyacınız olduğunda çalıştıracaksınız ve çok uzun zaman yakıt ikmali yapmadan rotanızda ilerleyebileceksiniz.

Ama bu demek değildir ki benim teknem 6,00 metre ben gitmeyecek miyim? Haykıranlar var usulca. Endişe etmeyin elbette gidilebilir.

Eğer yeterli donanıma sahip günübirlik seyir dışında hazırlanmış küçük boy yelkenli tekne de böyle bir seyir yapabilmek için en azından Vhf telsiz, harita , el gps , ön yelken furling cenoa, akü boşalması yaşanmaması için güneş paneli, serpinti için spray hood , güneşten yağmurdan korunmak için bimini, kimyasal wc veya seramik wc ise pis su tankı , elektrikli ırgat, yelken vincleri, ıskotalar , can ve mal güvenliği için gerekli olan kapasiteli ilk yardım çantası, motor takım çantası ve yedekleri , işaret fişekleri, can yelekleri ve can simidi, küçük bir bot dingy, olmazsa olmazlardan dır.

(1985 - MAXİ 68 – Braket üzeri takılan dıştan takma 10 hp lik motor gücü ile ORFOZ KAPTAN yelken teknesi, Mert IŞILDAR ve Mustafa ATABEY)

Dıştan takma motor gücü ile çalışan 5,00 – 7,00 metre büyüklüğe kadar olan yelkenli tekneler kaba dalgalı denizlerde motor gücü ile yürüme zorluğu yaşarlar genelde teknelerinin aynalarına veya aynaya sabitlenmiş braket uzatmalı aynalarına ‘’ L ‘’ ( Long / Uzun şaft ) dıştan takma benzinli motor satın alınıyor oysa bu şaft seçimi yanlıştır. Olması gereken şaft tipi bu boy yelkenli teknelerde Extra ‘’L’’ - ( E Long / Ekstra L Uzun) şaft olması gerekmektedir. Pervane Long şaft’ ta deniz seviyesine yakın uskur her ne kadar kıç üstünde havuzlukta birkaç kişi seyir ederken motor şaftı suya gömülüyor olsa da Kaba dalga denizde yürürken dalga aralığında çukura düşüp dalga tepesine çıkan baş – kıç hareketleriyle şaftı uskurla pervane devamlı boşa çıkarıp çürük su yaptırmaya zorlar ki motor gücü ile ilerleyebilmeniz zorlaşır ve yürüyemez hale dahi getirebilir. Oysaki içten motor takma imkânı olmayan küçük yelken teknelerde bir zorunluluk dıştan takma seçeneği ve yeni motor satın alacaksanız mutlaka Ekstra Long Şaft bir motor satın almanıza dikkat ediniz. Bu şartla pervane deniz seviyesinin daha altında teknenizi yürütebilecek güc ile kaba dalgadan daha az etkilenerek yürümenize kolaylık getirecektir.

Kıyı çizgisini kaybetmeden nispeten kıyıya paralel şekilde küçük ama donanımı yeterli bir yelken teknesiyle istediğiniz seyri yapacağınıza emin olun. Biraz daha konforsuz olabilir belki ayakta tam durmzsınız, depolama alanlarınız nispeten az olur, yelken alanı motor kuvveti küçük, dalga geçişleri zorlu ama imkânsız da değildir gerçekten isterseniz kararlı olursanız büyük yelkenlilerin gideceği onca güzelim sahillere rotalara küçük bir yelkenliyle gitmek size vız gelir.

Şu an ekonomim yok daha uzun yıllar beklemeli miyim?

Mantığınızı zorlayın. Yıllar su gibi geçiyor, aynadaki çehreniz değişiyor diğer yandan kürsel ekonomi her evin aş derdi gittikçe artıyor. Daha neyi bekleyeceksiniz? Varsın küçük olsun nasıl olsa başlamak bitirmenin yarısıdır, donattıysanız eksiklerinizi haydi yol var artık size de. Olsunda küçük yelkenli olsun yeter ki hayallerinizi ertelemeyin.

Ülkemiz karasularında büyük tekne takıntısı bir hayli fazla maalesef, kimileri de ilk teknesini satın alacak arkadaşlarına tavsiye verirken ; ‘’alabileceğin en büyük boyu al ‘’ diye öğüt verdikleri oluyor. İşin aslı denizcilikte merdiven basamağına benzer basamakları tek tek çıkmak gerekir doğru olan da budur. Ama hep büyük olsun rahat edelim, gösterişli jan janlı olsun, misafirim de var konforum da olsun mantığı ön planda ister istemez denize parmaklarınızın ucunu değmeden seyir planları yapılıyor. Büyük tekne kullanmaya başlayanlar alıştıkları bu boylardan daha küçük teknelere geçmeleri gerektiğinde onları mutsuz edecek belki de küçük teknelerine hiç sığamayacaklar ve mukayese edecekler ve küpeşteleri daha fazla denize yakın olacağından anlayamadıkları endişeler bir miktar artacak kendilerini güvensiz dahi hissedecekler.

Hâlbuki küçükten başlamak ve büyümek her zaman daha fazla size denizci olmayı öğretecektir. Önce yeke dümeni tanıyıp sonra dümen dolaplı bir yelkenliye geçenler çok iyi bilir.

Büyük olsun limandan burnumu çıkarmasam da olur. Olur mu? Hal böyle iken Marinalar, limanlarda teknelerle dolup taşıyor evet büyük tekneler derdiyle geliyor aslında görünmeyen birçok alt masraflar da cabası, geceleme için girdiğiniz marinalarda, kara bakımı için çıktığınız kızakta zehirli boyada, her limanda yer olmadığında konaklayacak olan marinada ve tekneyi hâkim olmanızda personel ihtiyacı ile karşınıza olumsuzluklar gelmeye başlıyor.

(Avrupalıların büyük tekne sahibi olmak gibi bir dertleri yok, kamarasız yelkenli küçük boy tekneyle onlar tüm lüksleri geride bırakmış ve denizlerde.)

Avrupa ve Amerika da oysa 11,00 metre altında ortalama tekne boylarıyla 6,00 – 9,00 metre aralığı gibi boylar oldukça fazla kullanılıyor çünkü denizi gerçekten minimal yaşamak önemli orada.

Kabin adetiyle fazla öne çıkan 3 – 4 kabinli tekneler genelde charter da tercih sebebi rahat hareket ve ergonomik yaşam için en az 3 kabinli boy ile 12,00 metre ve üzerinde önümüze çıkıyor. Büyüklük kavramı arttıkça olabilecek her türlü tekne kullanımındaki hacimlerde artıyor, bu konfor gibi algılansa da bazen çok boş geniş hacimler dışında başka bir şey vermiyor. Hatta biraz motor yat havasına bile dönüşüyor ve böylece denizden de kopmalar başlıyor istemeden, aslında daha küçük boylar ile hem ekonomik kara bakım, marina kirası ile yelkencileri rahatlatmaktadır günümüzün koşullarında daha uzun yıllar tekneyi yürütebilme imkânı sunmaktadır böylece.

Yelken performansı yüksek deplasmanıyla öne çıkmış motor seçeneği fazla motor süratine dayalı olmadığı için orta boyların üzerindeki 12,00 metre veya 15,00 metre bir fiber yelkenlide 40 hp / 55 hp / 75 hp gibi bir motor kullanılıyorken aynı boy motor yat tekneye göre de oldukça hesaplı ve ekonomik yakıt sarfiyatı ile size tüm konforuyla yetebilmektedir.

Büyük yelkenlilerde acil durumlarda kıyıya çıkmak istediğinizde salma derinliği fazla olmasından dolayı çoğu liman ağızlarında pontona aborda olabilirken bir kısmı alarga da kalmak zorunda kalıyor. Yetebilir en iyi boy araştırdığınızda maksimum 12,00 metre sınırı oldukça yeterli bir ölçü. Uzun seyirlerde bir kamara yedekleriniz için ambar gibi kullanılabilirken diğer iki kamara da misafiriniz ve kendiniz rahatça gezinizin tadını çıkartabilirsiniz. Rahatını daha fazla düşünenler için yine bu boyda çift wc + duş ile iki master kabin de tercihiniz olabilir. Boy 12,00 metre ve üzeri sadece tekne kamaraları boyutları, havuzluk, salon mahali, yüzme platformu, güverte en ve boydan genişlemeler başlıyor bazen 4 kamaraya çıksa da ileri yaşlardaki denizciler zamanla pratikliklerini kaybederek bu koca alanlarda oradan oraya yetişememekten bitap düşebiliyor. Tekneye her koşulda abramak hâkim olmak, rahat konfordan da ödün vermemek ve bolca depolama alanına da sahip olmak için gözükmeyen geri planda bakım, konaklama, yıllık marina ücretleri göz önüne alındığında 12,00 metre boyunda bir yelkenliden daha büyük bir tekne gereksiz olacağı kanısına kullanıcılar bir müddet sonra kanaat getirmektedirler.

Büyük yelkenliler yelken metrekare yüzeyi fazlalığı ile aldıkları rüzgâr, motor gücü ile hız, su hattı boylarıyla dalgaların üzerinde küçük yelkenlilere göre ne kadar üstün olurlarsa olsunlar bu deniz üzerinde pupasında yetişen tekne de olsa, küçük olan yelkenlilerde er ya da geç istedikleri güzelim rotalara seyirlere o büyük yelkenli tekneler gibi gidebilme özgürlüğüne gerekli donanımları oluşturmak kaydı ile sahiptirler.

Hayalinin peşinde koşanlar… Denizi yaşayabilmek için geç değil şart mı büyük olması.

BÜYÜK mü ?, KÜÇÜK mü? , OLSUN DA BİR YELKENLİM OLSUN diyorsanız hadi durmayın DENİZ SİZİ BEKLİYOR.

Bir sonraki yazı dizimde görüşmek üzere sağlıcakla kalın…

Ömür ATİLA ( denizci & mimar) araştırmacı yazar.

Fotoğraf: Ömür ATİLA © Copyright